Msc Child and Adolescent Mental Health (Distance Learning) - Ψυχική Υγεία Παιδιού και Εφήβου (Εξ Αποστάσεως)

Η παρούσα μελέτη έθεσε ως βασικό στόχο την διερεύνηση της θεραπευτικής μεθόδου του Κέντρου Γνωσιο-συμπεριφορικού Δράματος (CBD) για την βελτίωση της λειτουργικότητας σε παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας/ σύνδρομο Asperger. Κατά την βιβλιογραφική ανασκόπηση παρουσιάστηκε η πορεία της έρευνας σε σχέση με τις θεραπευτικές παρεμβάσεις για την καλύτερη προσαρμογή των ατόμων με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) στο οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο και δόθηκε έμφαση στις προσεγγίσεις της Γνωστικής και της Συμπεριφορικής Σχολής, αλλά και της δραματοθεραπείας. Συζητήθηκαν ακόμη τα όρια και οι περιορισμοί της μεθόδου. Διεξήχθη έρευνα με ποιοτικά δεδομένα μέσω ημι-δομημένων συνεντεύξεων σε γονείς θεραπευόμενων παιδιών του Κέντρου, αλλά και ενδεικτικού αριθμού εκπαιδευτών. Επιπρόσθετα, τα ευρήματα της ποιοτικής έρευνας διασταυρώθηκαν με την ποσοτική έρευνα, η οποία περιλαμβάνει στατιστικές αναλύσεις στην βάση δομημένου ερωτηματολογίου, προς το σύνολο του πληθυσμού των γονέων παιδιών που λαμβάνουν την εν λόγω θεραπευτική παρέμβαση. Η μελέτη ολοκληρώνεται με την συζήτηση γύρω από το βασικό ζητούμενο, δηλαδή τον βαθμό βελτίωσης της λειτουργικότητας των παιδιών και εφήβων που δέχθηκαν για ικανό χρονικό διάστημα την επίδραση της θεραπευτικής παρέμβασης ΓΣΔ/ CBD σε μια σειρά από πέντε εξειδικευμένους τομείς δυσλειτουργικότητας.

Η ανθρώπινη προσωπικότητα αποτελούσε ανέκαθεν κεντρικό ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας του κλάδου τόσο της ψυχολογίας όσο και της ψυχικής υγείας. Πρόκειται για έναν παράγων που επηρεάζεται από ποίκιλες συνιστώσες και ταυτόχρονα με την σειρά του επηρεάζει πολλαπλούς τομείς της ζωής ενός ατόμου, από τα χόμπι και τις προτιμήσεις μέχρι τις σχέσεις και την εργασιακή πορεία Στόχος της παρούσας έρευνας ήταν να αναδειχτεί η επιρροή της προσωπικότητας στην αυτορρύθμιση των συναισθημάτων των επαγγελματιών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων. Με την χρήση των μεθοδολογικών εργαλείων της ελληνικής μετάφρασης του τεστ προσωπικότητας Big five από τους Τσαούση, Βακόλα και Γεωργιάδη και του αντίστοιχα μεταφρασμένου τεστ συναισθηματικής αυτορρύθμισης (ERQ) από τους Μπεμπέτσος, Κωνσταντινίδης, Φιλίππου & Μπεμπέτσος, σε ένα δείγμα 104 φοιτητών και επαγγελματιών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων, αναδεικνύεται η άμεση επιρροή της στρατηγικής αυτορρύθμισης που επιλέγει το άτομο, από την προσωπικότητά του. Συγκεκριμένα αναδύεται η σύνδεση των τομέων προσωπικότητας της εξωστρέφειας, της δεκτικότητας σε νέες εμπειρίες, και της ενσυνειδησίας με στρατηγικές συναισθηματικής αυτορρύθμισης όπως αυτές της γνωστικής αλλαγής, της αντοχής στο στρες και της εξωτερίκευσης συναισθημάτων, ο τομέας της προσήνειας συνδέθηκε με τεχνικές γνωστικής αλλαγής και εξωτερίκευσης κυρίως θετικών παρά αρνητικών συναισθημάτων, ενώ τέλος ο τομέας του νευρωτισμού με τεχνικές απώθησης και εσωτερίκευσης συναισθήματος, επιβεβαιώνοντας έτσι τις υπάρχουσες υποθέσεις και έρευνες πάνω στον εν λόγο τομέα. Ως αποτέλεσμα η κάθε προσωπικότητα τείνει να επιλέξει συγκεκριμένα στυλ αυτορρύθμισης, αλλά περισσότερο παραγωγικά όπως οι στρατηγικές επανεκτίμησης της κατάστασης και του συναισθήματος και άλλα λιγότερο παραγωγικά όπως η απώθηση των συναισθημάτων, που μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την απόδοση του επαγγελματία ψυχικής υγείας σε μία τόσο ψυχικά φορτισμένη εργασία.

Οι διαστάσεις του συναισθηματικού δεσμού που επιδεικνύει ένα άτομο κατά την διαπροσωπική του αλληλεπίδραση, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ψυχική του ανθεκτικότητα και τον βαθμό ικανοποίησης που λαμβάνει από την ζωή του. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να διευκρινιστεί ο ρόλος των διαστάσεων του συναισθηματικού δεσμού και της ψυχικής ανθεκτικότητας στην ικανοποίηση από την ζωή που λαμβάνουν οι γονείς παιδιών και εφήβων. Το δείγμα αποτελούνταν από 300 συμμετέχοντες, με ίση αναλογία ανδρών και γυναικών. Για την εκτίμηση του είδους προσκόλλησης αξιοποιήθηκε η Αναθεωρημένη Κλίμακα Βιωμάτων στις Διαπροσωπικές Σχέσεις (G-ECR-R), για την ψυχική ανθεκτικότητα χρησιμοποιήθηκε η Κλίμακα Αξιολόγησης Ανθεκτικότητας (RES-Gr) και για την ικανοποίηση από την ζωή έγινε χρήση της Κλίμακας Μέτρησης Ικανοποίησης από τη Ζωή (SWLS). Στην παρούσα μελέτη, διερευνήθηκε: α) η συσχέτιση των παραπάνω μεταβλητών, β) η προβλεψιμότητα της ψυχικής ανθεκτικότητας από τις διαστάσεις δεσμού και γ) ο διαμεσολαβητικός ρόλος της ψυχικής ανθεκτικότητας. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν την συσχέτιση των διαστάσεων δεσμού, ψυχικής ανθεκτικότητας και ικανοποίησης από την ζωή. Ακόμα κατέδειξαν ότι η ψυχική ανθεκτικότητα δύναται να προβλεφθεί από τις διαστάσεις δεσμού, αλλά και να αποτελέσει διαμεσολαβητικό παράγοντα. Η συγκεκριμένη έρευνα επιβεβαιώνει τα ευρήματα της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και συμβάλλει στην προάσπιση της ψυχικής υγείας.

Η παρούσα έρευνα, έχοντας ως βάση την θεωρία της προσκόλλησης, επιδιώκει να διερευνήσει την σχέση ανάμεσα στον Τύπο Γονεϊκού Δεσμού που δημιούργησαν οι μητέρες κατά την παιδική τους ηλικία, με το Γονεϊκό Στρες και την Ψυχοκοινωνική Ανάπτυξη των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Το δείγμα που συλλέχθηκε ήταν 232 μητέρες παιδιών ηλικίας τεσσάρων έως έξι ετών που διέμεναν στην Ελλάδα, με διακύμανση ηλικίας τα 36 έως 45 έτη και είχε, επί το πλείστων, ένα παιδί προσχολικής ηλικίας. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν την αρχική υπόθεση συσχέτισης του γονεϊκού δεσμού με το γονεϊκό στρες, καθώς υπήρξε αρνητική συσχέτιση της φροντίδας του δεσμού με το συνολικό στρες, την φόρτιση του γονέα και την δυσλειτουργική σχέση της μητέρας με το παιδί, ενώ η προστασία είχε θετική σχέση με την φόρτιση γονέα και το συνολικό στρες. Πιο συγκεκριμένα ο τύπος δεσμού που προέκυψε από τον μέσο όρο των απαντήσεων ήταν ο «Δεσμός χωρίς συναίσθημα» και σχετίστηκε με την υποκατηγορία ‘Φόρτιση Γονέα’ της Κλίμακας Γονεϊκού Στρες (PSI), δείχνοντας πως η υπερπροστασία οδηγεί σε αυξημένο στρες κατά τη διαχείριση της γονεϊκότητας. Σημαντικό εύρημα αποτελεί η ύπαρξη σχέσης του γονεϊκού στρες με όλες τις υποκατηγορίες του «Ερωτηματολογίου Δυνατοτήτων και Δυσκολιών» (SDQ), επισημαίνοντας πως η αύξηση του πρώτου επηρεάζει τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει το παιδί κατά την ψυχοκοινωνική ανάπτυξή του. Τέλος, υπήρξε διαφορά της υποκλίμακας ‘Δυσλειτουργική Σχέση γονέα- παιδιού’ με τον αριθμό παιδιών της οικογένειας. Συμπερασματικά, η επιρροή του τύπου δεσμού στο γονεϊκό στρες και στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, ειδικότερα ως προς την μοναχικότητα και την προσκόλληση του, αποδεικνύει την αναγκαιότητα της πρόληψης από τους παράγοντες κινδύνου ώστε να προστατέψουμε την ψυχική ευημερία τους. Τα αποτελέσματα της έρευνας επαληθεύουν εν μέρη προγενέστερες έρευνες στις οποίες στηρίχθηκε και η παρούσα μελέτη και δύναται να αποτελέσει αφετηρία για μελλοντική έρευνα.

Στη σημερινή εποχή οι προκλήσεις σε διάφορους τομείς διαρκώς οξύνονται, ιδιαίτερα για τους νέους. Πολλές φορές στρεσογόνα γεγονότα και επικίνδυνες καταστάσεις μπορεί να διαταράξουν την ψυχική ευημερία των νέων. Η ψυχική ανθεκτικότητα ( resilience ) είναι αυτή που θα βοηθήσει τους νέους να αντιληφθούν όλα τα θετικά που συμβαίνουν στη ζωή τους, ώστε να ερμηνεύσουν τις δύσκολες εμπειρίες τους με λιγότερο άγχος και μέσα από μία διαφορετική μεριά. Κατά την εφηβική ηλικία, οι νέοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην εμφάνιση προβλημάτων που αφορούν την ψυχική υγεία . Η ψυχική ανθεκτικότητα των εφήβων συνδέεται με διάφορους προστατευτικούς παράγοντες, αλλά και παράγοντες επικινδυνότητας, όπως για παράδειγμα το άγχος . Ο σκοπός της έρευνας αρχικά επικεντρώνεται στη διερεύνηση των επιπέδων της ψυχικής ανθεκτικότητας και του άγχους , στην αποσαφήνιση της σχέσης μεταξύ τους και στον ρόλο που ενδέχεται να έχουν τα δημογραφικά στοιχεία σε κάθε μία έννοια . Επιπλέον, στοχεύει στη συσχέτιση ανάμεσα στην ψυχική ανθεκτικότητα και το άγχος. Στην εν λόγω έρευνα συμμετείχαν μαθητές και μαθήτριες της Β΄ και Γ΄ Γυμνασίου από δύο σχολεία της χώρας. Ακόμα, τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η κλίμακα της ψυχικής ανθεκτικότητας και του άγχους αντίστοιχα. Από την στατιστική ανάλυση των δειγμάτων αποδείχθηκε ότι δεν διαφαίνεται ιδιαίτερη συσχέτιση της ψυχικής ανθεκτικότητας και του άγχους, παρά το γεγονός ότι το φύλο ενδέχεται να επηρεάσει το άγχος των μαθητών, όπως προέκυψε. Συμπερασματικά, το σχολείο μπορεί να σταθεί θεμέλιος λίθος για την οικοδόμηση συγκεκριμένων ικανοτήτων των μαθητών και τη ν ενίσχυση των προστατευτικών τους παραγόντων μέσω παρεμβάσεων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.