Οι πεποιθήσεις, οι αξίες και η κουλτούρα της Οικογένειας των Δυνητικών Δωρητών και Ληπτών Νεφρού. Απόψεις και στάσεις των Νοσηλευτών ως καταλυτικοί παράγοντες για τις μεταμοσχεύσεις.

Οι πεποιθήσεις, οι αξίες και η κουλτούρα της οικογένειας των Δυνητικών Δωρητών και Ληπτών Νεφρού. Απόψεις και στάσεις των νοσηλευτών ως καταλυτικοί παράγοντες για τις μεταμοσχεύσεις.
(Υπό την επίβλεψη της Δρ. Σταυρούλας Ανδρεά-Αποστολίδου)
Εισαγωγή: Από τις πιο σπουδαίες και αξιόλογες ανακαλύψεις τον 21ο αιώνα στο περιβάλλον της ιατρικής είναι οι μεταμοσχεύσεις οργάνων. Οι μεταμοσχεύσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία καθώς με την ανακάλυψή τους, υπάρχει δυνατότητα να αντικατασταθούν σημαντικά και ζωτικά όργανα του ανθρώπου που δίχως εκείνα δεν θα μπορούσε να υπάρξει στη ζωή. Όμως τη διαδικασία αυτή την παρακωλύουν συχνά η άρνηση των ανθρώπων και η μικρή προσφορά
οργάνων, ώστε να μπορέσουν να προωθηθούν προγράμματα μεταμόσχευσης. Οι πεποιθήσεις, οι αξίες και η κουλτούρα των οικογενειών αναφέρονται σε αλήθειες βασιζόμενες μέσα από τα βιώματα τους. Οι πεποιθήσεις τους προκύπτουν μέσα από τις εμπειρίες τους και βασίζονται σε αυτό που είναι σημαντικό για τις ίδιες. Οι αξίες και οι στάσεις τους είναι η δημιουργία συναισθημάτων και η επίδραση της συμπεριφοράς τους για τα γεγονότα τα οποία ζουν στην
καθημερινότητα τους.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνηθούν οι γνώσεις, οι πεποιθήσεις, οι αξίες και η κουλτούρα της οικογένειας των Δυνητικών Δωρητών και Ληπτών Νεφρού ως καταλυτικοί παράγοντες για τις μεταμοσχεύσεις, καθώς και οι απόψεις και οι στάσεις των νοσηλευτών για το θέμα αυτό και οι πιθανές συσχετίσεις τους με τα δημογραφικά
χαρακτηριστικά. Επίσης, να μελετήσει αν η επιμορφωτική παρέμβαση δρα θετικά στη βελτίωση των πεποιθήσεων και στάσεων στους νοσηλευτές.
Μεθοδολογία: Τα δεδομένα συλλέχθηκαν έπειτα από κατασκευή ερωτηματολογίων που συμπληρώθηκαν ανώνυμα και εθελοντικά από 150 νοσηλευτές που απασχολούνται από Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και από Νεφρολογικό Τμήμα (Αιμοκάθαρση) δημόσιων νοσοκομείων στην Κύπρο αλλά και 150 στην Ελλάδα. Στην Κύπρο συμπληρώθηκαν και 50
ερωτηματολόγια από τις οικογένειες των Δυνητικών Δωρητών και Ληπτών Οργάνων. Στα δεδομένα που συλλέχθηκαν πραγματοποιήθηκε ανάλυση με το IBM SPSS 21. Έτσι ειδικότερα προέκυψε και η δυνατότητα της σύγκρισης στις στάσεις και τις απόψεις νοσηλευτών Κύπρου και Ελλάδας για το ζήτημα των μεταμοσχεύσεων, ταυτόχρονα με τον κύριο σκοπό της μελέτης που έχει ήδη αναφερθεί.
Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα έδειξαν ένα ικανοποιητικό επίπεδο γνώσης και στάσεων των νοσηλευτών ως προς το θέμα της μεταμόσχευσης. Μετά την επιμορφωτική παρέμβαση παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση. Αναφορικά:
1. Με την «στάση των νοσηλευτών για τη διασφάλιση των επιθυμιών του δυνητικού δότη οργάνων» η μέση τιμή του συνολικού σκορ στην αντίστοιχη κλίμακα ήταν 64,8 (ΤΑ=8,6) πριν την παρέμβαση και 76,19 (ΤΑ=10,1).
2. Με την στάση και τη δράση των νοσηλευτών για τη στήριξη της οικογένειας του δυνητικού δότη οργάνων», η μέση τιμή ήταν 48,1 (ΤΑ=5,6) πριν την παρέμβαση και 56,2 (ΤΑ=5,7) μετά την παρέμβαση, «στάση και τη δράση για την προώθηση της δωρεάς οργάνων» δείχνουν μια μέση τιμή 76,8 (ΤΑ=10,8) πριν την παρέμβαση και 91,9 (ΤΑ=10,4) μετά την παρέμβαση.
3. Για την αξιολόγηση της ποιότητας ζωής της οικογένειας των Δυνητικών Δωρητών και Ληπτών Οργάνων έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες είχαν μέσο σκορ στην διάσταση της σωματικής υγείας ίσο με 37,78 (ΤΑ=9,71) με την ελάχιστη παρατηρούμενη τιμή να ισούται με 21,32 και την μέγιστη με 58,81.
4. Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες είχαν μέσο σκορ στην διάσταση της ψυχικής υγείας ίσο με 37,81 (ΤΑ=12,55) με την ελάχιστη παρατηρούμενη τιμή να ισούται με 16,45 και την μέγιστη με 61,34. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι οι συμμετέχοντες στο δείγμα της έρευνας είχαν μέτρια προς κακή ποιότητα ζωής σχετιζόμενη με
την σωματική υγεία και ψυχική υγεία.
5. Όσον αφορά την διάσταση της γνώσης των οικογενειών δεν υπάρχει σημαντική κύρια επίδραση του προγράμματος παρέμβασης p=0,969, ούτε της ομάδας p=0,817, ή της 10
αλληλεπίδρασης p=0,308 σχετικά με τη μεταμόσχευση νεφρού ζωντανού δότη στον γενικό πληθυσμό.
6. Στη διάσταση των πεποιθήσεων δεν υπάρχει σημαντική κύρια επίδραση του προγράμματος παρέμβασης p=0,299, της ομάδας p=0,157 ή της αλληλεπίδρασής τους p=0,299 κάτι που δείχνει ότι οι δότες και οι μη δωρητές έχουν ουδέτερη άποψη για τη δωρεά ζωντανών νεφρών.
7. Σημαντικοί παράγοντες που διαφοροποιούν το επίπεδο της ποιότητας ζωής είναι η ηλικία και το εκπαιδευτικό υπόβαθρο των οικογενειών (φροντιστών). Η ποιότητα ζωής η σχετιζόμενη με την σωματική (F=17,81, p<0,01) και ψυχική (F=7,72, p<0,01) υγεία διαφοροποιείται σε σημαντικό βαθμό ως προς την ηλικία. Οι απόφοιτοι υποχρεωτικής εκπαίδευσης (ΜΤ=31,87, ΤΑ=8,63) είχαν σημαντικά χειρότερη ποιότητας ζωής στην διάσταση σωματικής υγείας από
τους αποφοίτους ανώτερης εκπαίδευσης (ΜΤ=46,55, ΤΑ=7,44), p<0,01).
Συμπεράσματα: Η παρούσα έρευνα έδειξε ότι σε επίπεδο απόψεων και στάσεων οι νοσηλευτές, πριν το πρόγραμμα παρέμβασης, επέδειξαν ουδέτερο επίπεδο σε θέματα διασφάλισης των επιθυμιών του δυνητικού δότη οργάνων, σε θέματα δράσης για τη στήριξης της οικογένειας του δυνητικού δότη οργάνων, σε θέματα δράσης για την προώθηση της δωρεάς οργάνων. Τα αποτελέσματα αυτά συμβαδίζουν με ευρήματα άλλων ερευνών που δείχνουν ότι
οι νοσηλευτές γενικά έχουν μια ουδέτερη στάση απέναντι στη μεταμόσχευση με τον κυριότερο λόγο που επιφέρει αυτή την ουδέτερη στάση να είναι η ελλιπής ενημέρωση / εκπαίδευση των νοσηλευτών σε ζητήματα μεταμοσχεύσεων ή δωρεάς οργάνων. Αναλυτικότερα, τα ευρήματα της μελέτης μετά την παρέμβαση έδειξαν ότι και στους τρεις άξονες οι διαφορές που σημειώθηκαν μετά από την παρέμβαση ήταν σημαντικές και δείχνουν τις δυνατότητες που έχει μια τέτοιου είδους ενημέρωση και επιμόρφωση. Παρόμοια, αποτελέσματα για την επίδραση των προγραμμάτων εκπαίδευσης και ενημέρωσης στη στάση των νοσηλευτών έχει αναδειχθεί από παρόμοιες έρευνες στη διεθνή βιβλιογραφία. Από την ανάλυση σχετικά με την επίδραση του προγράμματος πληροφόρησης στις στάσεις των δωρητών και των μη δωρητών,
παρατηρήθηκε ότι οι πληροφορίες δεν είχαν σημαντική επίδραση στη στάση τόσο των δωρητών όσο και των μη δωρητών. Επιπλέον η αναμονή της μεταμόσχευσης έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες στην ποιότητα ζωής των οικογενειών των Δυνητικών Δωρητών και Ληπτών Οργάνων. Οι οικογένειες των Δυνητικών Δωρητών και Ληπτών Οργάνων εμφανίζουν μειωμένη ποιότητα ζωής, τόσο στον τομέα της σωματικής όσο και στον
τομέα της ψυχικής υγείας. Η επιβάρυνση των φροντιστών των ασθενών που είναι δυνητικοί δωρητές ή λήπτες οργάνων έχει επιβεβαιωθεί από έρευνες στη διεθνή βιβλιογραφίας.
Επιπρόσθετα, από την παρούσα έρευνα προέκυψε ότι η ηλικία και το εκπαιδευτικό επίπεδο επηρεάζουν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό την ποιότητα ζωής των οικογενειών (φροντιστών) των Δυνητικών Δωρητών και Ληπτών Οργάνων.