Το τεκμήριο αθωότητας στην ποινική διαδικασία και ο ρόλος των ΜΜΕ στην ελληνική έννομη τάξη

Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι το τεκμήριο αθωότητας, ιδιαίτερα αναφορικά με τη σύγκρουσή του με τη λειτουργία των ΜΜΕ. Το τεκμήριο αθωότητας που πρώτη φορά εμφανίστηκε στο ελληνικό δίκαιο με το Σύνταγμα της Τροιζήνας, πριν καν η Ελλάδα γίνει ανεξάρτητο κράτος, αποτελεί μια από τις βασικότερες αρχές του ποινικού δικονομικού δικαίου. Η κρατούσα άποψη θεωρεί ως βάση του τεκμηρίου αθωότητας την αρχή του κράτους δικαίου, ενώ το τεκμήριο στη νομολογία του ΕΔΔΑ σχετίζεται με το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη. Αναφορικά με τα ΜΜΕ, παρατηρείται πολύ συχνά ότι τα δημοσιεύματα για τις ποινικές υποθέσεις δημοσιοποιούν ονόματα και φωτογραφίες κατηγορουμένων και υπόπτων, χωρίς να έχει υπάρξει δικαστική απόφαση για την ενοχή τους. Με αυτόν τον τρόπο, τα ΜΜΕ δημιουργούν εντυπώσεις και μπορούν να στρέψουν την κοινή γνώμη κατά ενός προσώπου, πλήττοντας την τιμή και την υπόληψή τους, ακόμη και σε περίπτωση που τελικά ευρεθεί τελικά αθώο. Η κείμενη νομοθεσία περιλαμβάνει διατάξεις για τον σεβασμό του τεκμηρίου από τα ΜΜΕ, αλλά αυτές είναι σε μεγάλο βαθμό ατελείς. Η Οδηγία 2016/343/ΕΕ αποτέλεσε τα τελευταία χρόνια μια προσπάθεια ενίσχυσης του τεκμηρίου αθωότητας και των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου. Βάσει αυτής, το τεκμήριο αθωότητας αναγνωρίζεται ρητά και στους υπόπτους, ενώ τα άτομα έχουν πλέον δικαίωμα αποζημίωσης έναντι δηλώσεων κρατικών λειτουργών που παραβιάζουν το τεκμήριο αθωότητας.