Music / Μουσική (PHD)

Οι τεχνολογικές εξελίξεις των τελευταίων ετών επαναπροσδιορίζουν συνεχώς τις μορφές που τα άτομα έρχονται σε επαφή με τη μουσική, διαμορφώνοντας νέες προοπτικές μουσικής έκφρασης, αλληλεπίδρασης και μάθησης. Τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που διευρύνει καθημερινά τις μουσικές εμπειρίες και προτιμήσεις. Οι αντιλήψεις για τη μουσική πράξη αποκτούν νέα νοήματα μέσα από τη χρήση των ψηφιακών μέσων, δημιουργώντας, παράλληλα, προκλήσεις για τη μουσική παιδαγωγική. Οι ταχείες αυτές εξελίξεις έχουν οδηγήσει στη σχεδίαση ψηφιακών μαθησιακών περιβαλλόντων και εκπαιδευτικών λογισμικών προσανατολισμένων σε ένα πλαίσιο ριζικά διαφορετικό από το συμβατικό. Ωστόσο, η ωδειακή εκπαίδευση δε φαίνεται να ευθυγραμμίζεται με το ψηφιακό συμφραζόμενο και τις σύγχρονες τάσεις στο πεδίο «μουσική, εκπαίδευση, τεχνολογία», δίνοντας έμφαση σε διδακτικά μοντέλα που έχουν σχεδιαστεί πριν από δεκαετίες, χωρίς να περιλαμβάνουν ψηφιακές τεχνολογίες στο περιεχόμενο. Σκοπός της παρούσας έρευνας αποτέλεσε η ανάλυση των αξόνων σχεδιασμού και ανάπτυξης του πρωτότυπου μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού Synth4kids, καθώς και η αξιολόγηση της χρήσης μέσα από την περιγραφή και κατανόηση των εμπειριών και των βιωμάτων μιας ομάδας τεσσάρων παιδιών ηλικίας έξι και επτά ετών στο μάθημα «Θεωρία της μουσικής», σε ένα ωδειακό ίδρυμα στην Αθήνα. Απώτερος στόχος ήταν η εξέταση των διαδικασιών μουσικής διδασκαλίας-μάθησης όταν στο συγκεκριμένο μάθημα αναπτύσσονται τεχνολογικές μουσικοπαιδαγωγικές δράσεις με το ψηφιακό εργαλείο Synth4kids. Αναφορικά με το Synth4kids, η έρευνα εστίασε σε ζητήματα σχεδίασης εκπαιδευτικού λογισμικού στη βάση των θεωριών μάθησης και του διδακτικού σχεδιασμού, των παραδοσιακών μουσικοπαιδαγωγικών μεθόδων, των σύγχρονων τάσεων στη μουσική παιδαγωγική, καθώς και των απόψεων των συμμετεχόντων. To Synth4kids αποτελεί αναπαράσταση εικονικού μουσικού οργάνου με επαυξημένες δυνατότητες και προσανατολισμό σε μαθήματα μουσικής. Η σχεδίαση βασίστηκε σε μια κουνστρουκτιβιστική και κονστραξιονιστική προσέγγιση. Αντλεί πρακτικές από τις παραδοσιακές μουσικοπαιδαγωγικές μεθόδους, με έμφαση στη χρωμοαισθησία, στη χρήση της πεντατονικής κλίμακας, στην πρακτική του κινητού-ντο, στον σχεδιασμό γραφικής παρτιτούρας, καθώς και σε κιναισθητικές εμπειρίες. Επιπλέον, αντανακλά στοιχεία από τις αναδυόμενες τεχνολογίες –επαυξημένη πραγματικότητα, σύνδεση με απτικές διεπαφές, μουσική εκτέλεση με eye-tracking και face-tracking, χρήση QR-Code, διαδικτυακές συνεργατικές πρακτικές μουσικής πράξης μέσω WebRTC–, προσφέροντας νέες δυνατότητες για μουσικούς πειραματισμούς και ευκαιρίες για εκτεταμένες μορφές μουσικής αλληλεπίδρασης, δημιουργίας και μάθησης. Εκτός της σχεδίασης και ανάπτυξης του Synth4kids, η παρούσα διατριβή έδωσε έμφαση στα αποτελέσματα μιας εκπαιδευτικής παρέμβασης στο πρώτο έτος του μαθήματος «Θεωρία της μουσικής» σε ένα ελληνικό ωδείο, όπου σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν διδακτικά maker movement σενάρια, αξιοποιώντας το Synth4kids. Απώτερος στόχος ήταν η διερεύνηση της μαθησιακής διαδικασίας μέσα από την εξέταση των αντιλήψεων των συμμετεχόντων σχετικά με την αξία της εμπειρίας που βίωσαν για τη μουσική τους κατανόηση, καθώς και την απόκτηση μουσικών και τεχνολογικών γνώσεων και δεξιοτήτων. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν τα ποιοτικά εργαλεία της συμμετοχικής παρατήρησης, ομαδικά εστιασμένες συνεντεύξεις, άτυπες συζητήσεις με τα παιδιά, γραπτές διαμορφωτικές αξιολογήσεις, μη-συμμετοχική παρατήρηση από εξωτερικό παρατηρητή, καθώς και δεδομένα καταγραφής κινήσεων του χρήση από το λογισμικό. Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες, προσαρμόστηκαν στο νέο μουσικο-τεχνολογικό περιβάλλον μάθησης και έδειξαν έντονο ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στις διαδικασίες. Φάνηκε να απορροφούνται στην επίλυση προβλημάτων σε αυθεντικές περιστάσεις μουσικής διδασκαλίας-μάθησης, και να θέλουν να πειραματιστούν, να προβληματιστούν και να δημιουργήσουν. Συνολικά, καταδεικνύεται ότι νέο μαθησιακό περιβάλλον ενίσχυσε τις δεξιότητες –δημιουργικότητα, υπολογιστική σκέψη, μουσικές θεωρητικές γνώσεις, δεξιότητες από τα πεδία του STEAM– και νοηματοδότησε τις εμπειρίες τους.