Education Sciences: Special and Inclusive Education (M.A.) / Επιστήμες της Αγωγής: Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση (M.A.)

Σε μια εποχή που η λέξη προσβασιμότητα αποτελεί μια από τις σημαντικότερες έννοιες, έχει σημασία να αναδειχθεί η αναγκαιότητα της εκπαίδευσης στα άτομα με αναπηρία με σκοπό την επαγγελματική τους αποκατάσταση και κατ’ επέκταση την ανεξαρτησία τους και την ένταξή στο κοινωνικό σύνολο. Γι’ αυτό τον λόγο πραγματοποιήθηκε μια ποσοτική έρευνα σε μια προσπάθειά της ερευνήτριας, να κατανοηθούν τα εμπόδια με τα οποία ήρθαν αντιμέτωπα τα άτομα με αναπηρία κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους, οποιασδήποτε εκπαιδευτικής βαθμίδας και κατά πόσο η εκπαίδευση που έλαβαν τους βοήθησε, ώστε να αποκατασταθούν επαγγελματικά. Το κύριο ερευνητικό εργαλείο ήταν ένα δομημένο ερωτηματολόγιο, το οποίο συμπληρώθηκε από 83 άτομα με αναπηρία, 43 άντρες και 40 γυναίκες. Μερικοί από αυτούς ήταν άνεργοι και κάποιοι ήταν εργαζόμενοι από την περιφέρεια της Αττικής. Η θεματική και κριτική ανάλυση των δεδομένων φανερώνει ότι τα άτομα με αναπηρία θεωρούν ότι αφενός το περιβάλλον του σχολείου ήταν φιλικό, αλλά αφετέρου η διαδικασία της εκπαίδευσης (μερικώς καταρτισμένο εκπαιδευτικό προσωπικό, μη στοχευμένο Αναλυτικό Πρόγραμμα κ.α.) κατά το πλείστο τούς δημιούργησε εμπόδια τόσο στην κοινωνική όσο και στην επαγγελματική τους ανάπτυξη. Πιο αναλυτικά, οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα δεν ανταποκρίθηκαν στις ανάγκες τους, με αποτέλεσμα οι φραγμοί στην πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε ισότιμη εκπαίδευση να λειτουργούν ανασταλτικά ως προς την κοινωνική και επαγγελματική τους εξέλιξη. Όπως προκύπτει, είναι απαραίτητο να βρεθεί ένας τρόπος ώστε να πραγματοποιηθούν καίριες αλλαγές στην εκπαιδευτική διαδικασία με απώτερο σκοπό τη διασφάλιση της ενσωμάτωσης των ατόμων με αναπηρία στον εργασιακό χώρο.

Η διαφοροποιημένη διδασκαλία αποτελεί μια εναλλακτική παιδαγωγική πρακτική και φιλοσοφία για την υλοποίηση της αρχής της ισότητας στην ποιοτική εκπαίδευση. Στην έρευνα αυτή διερευνάται πως επιδρά το επίπεδο κατάρτισης και η στάση των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην πιστότητα υλοποίησης της διαφο ροποιημένης διδασκαλίας καθώς και την επίδραση της επιτυχούς εφαρμογής της, στην ψυχοκοινωνική και ακαδημαϊκή εξέλιξη των μαθητών. Στην μελέτη συμμετείχαν τρεις έμπειροι εκπαιδευτικοί χωρίς ακαδημαϊκή κατάρτιση διαφοροποιημένης διδασκαλίας, καθώς και άλλοι πέντε διαφορετικού επιπέδου κατάρτισης μέσω πανεπιστημιακών σπουδών. Επίσης πέντε γονείς τρεις από τους οποίους έχουν λάβει για το παιδί τους αξιολόγηση από Κέντρο Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής & Υποστήριξης, βάση της οποίας χρήζουν ανάγκης ειδικής αγωγής στα πλαίσια της ενιαίας εκπαίδευσης. Η ανάλυση των δεδομένων που συλλέχθηκαν μέσω συνεντεύξεων, με πρωτόκολλο ημιδομημένων ερωτήσεων έδειξε πως η πανεπιστημιακή κατάρτιση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την πιστότητα και αποδοτικότητα της υλοποίηση της επηρεάζοντας καταλυτικά την στάση του εκπαιδευτικού απέναντι στην εφαρμογή της και την έννοια της συνεκπαίδευσης. Η κινητοποίηση των φορέων για την επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών με στόχο την απόκτηση πρακτικών δεξιοτήτων διαφοροποιημένης διδασκαλίας παράλληλα με την ουσιαστική κατανόηση της φιλοσοφίας της, θα συμβάλει καθοριστικά στην επίτευξη της ουσιαστικής συνεκπαίδευσης στα πλαίσια της κοινωνικής δικαιοσύνης στις έντονα ανομοιογενείς τάξεις σήμερα. Συγχρόνως, θα πρέπει να υπάρξουν συστήματα επαγγελματικής λογοδοσίας έτσι ώστε οι αρχές της διαφοροποιημένης διδασκαλίας να ενσωματωθούν στην παιδαγωγική πράξη.

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται τις αντιλήψεις και τις πρακτικές των εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τη συμμετοχή και λειτουργία μαθητών με συναισθηματικές- συμπεριφορικές διαταραχές (ΣΣΔ) στη γενική τάξη και τα τμήματα ένταξης και τις δυσκολίες ενσωμάτωσης της συγκεκριμένης ομάδας μαθητών. Για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκε ποσοτική έρευνα σε δείγμα εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Χανίων (Ν =110). Το ερευνητικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε είναι ένα ερωτηματολόγιο με κλίμακες αυτό-αναφοράς και ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, βασισμένο στο «Teacher Classroom Management Strategies Questionnaire» καθώς και στα δεδομένα ερευνών, για την ολοκλήρωση του οποίου δενεργήθηκε μια σύντομη πιλοτική διερεύνηση. Η επεξεργασία των δεδομένων από τα ερωτηματολόγια πραγματοποιήθηκε με το SPSS πρόγραμμα και απλή ποιοτική ανάλυση με πλάγια ομαδοποίηση για τα ανοιχτά τύπου ερωτήματα. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως οι εκπαιδευτικοί δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θεωρούν πως είναι επιμορφωμένοι αλλά όχι επαρκώς ώστε να αντιμετωπίσουν και να διαχειρστούν τους μαθητές με ΣΣΔ. Επιπλέον, η είκονα των μαθητών με ΣΣΔ δεν είναι ξεκάθαρη στους εκπαιδευτικούς αφού αδυνατούν να κατανοήσουν πλήρως τις δυσκολίες και τα προβλήματά τους, υιοθετούν όμως μια θετική αντίληψη για τους έφηβους με ΣΣΔ. Το μεγαλύτερο μέρος των ερωτηθέντων έκρινε απαραίτητη τη λειτουργία των τμημάτων ένταξης για την ενσωμάτωση των εφήβων με ΣΣΔ στο γενικό πλαίσιο του σχολείου. Ένα ακόμα σημαντικό εύρυμα είναι πως η στάση των συμμαθητών προς τα παιδιά με ΣΣΔ ποικίλλει, άλλοτε τα αποδέχονται και άλλοτε τα απορρίπτουν. Επίσης, οι μαθητές με ΣΣΔ φαίνεται να δυσκολεύονται στο να ελέγξουν τον εαυτό τους και αντιδρούν επιθετικά στους εκπαιδευτικούς και τους συμμαθητές. Οι εκπαιδευτικοί που έχουν γενική επιμόρφωση, έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια ειδικής αγωγής και έχουν εμπειρία στην ειδική αγωγή και εκπαίδευση εφαρμόζουν θετικές – αποτελεσματικές πρακτικές προσέγγισης των μαθητών με ΣΣΔ. Επιπρόσθετα, οι εκπαιδευτικοί της ειδικής αγωγής ή εκπαιδευτικοί με επιπλέονεπιμόρφωση, πέρα της βασικής, επικοινωνούν και βρίσκονται σε επαφή με την οικογένεια συχνότερα από ότι οι εκπαιδευτικοί γενικής αγωγής και χωρίς επιμόρφωση. Τέλος, οι όλοι οι εκπαιδευτικοί τίθενται υπέρ της εφαρμογής θετικών πρακτικών τόσο στη σχολική τάξη όσο και έξω από αυτή. Λέξεις –κλειδιά: συναισθηματικές – συμπεριφορικές διαταραχές (ΣΣΔ), αντιλήψεις εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας, πρακτικές ένταξης

Αναγνωρίζοντας την επίδραση της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας στην παραγωγή εκπαιδευτικής Πολιτικής, σκοπός της εργασίας είναι να διερευνηθεί αν στα ελληνικά έγγραφα εκπαιδευτικής Πολιτικής που αφορούν στην εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία κυριαρχούν οι νεοφιλελεύθεροι ή οι σοσιαλφιλελεύθεροι Λόγοι (discourses). Καθώς οι νεοφιλελεύθεροι Λόγοι των υπερεθνικών οργανισμών αναμειγνύονται με τους εσωτερικούς Λόγους των εθνικών κρατών, επιχειρείται να διαπιστωθεί αν τα έγγραφα αυτά έχουν επηρεαστεί από την επιχειρηματολογία και τη δράση των οργανισμών, δηλαδή αν παρατηρείται μεταφορά/ δανεισμός Πολιτικής η οποία έχει επιζήμιες επιπτώσεις για το δικαίωμα των μαθητών με αναπηρίες να λαμβάνουν ποιοτική εκπαίδευση. Θέλουμε λοιπόν να διαπιστώσουμε πώς νοείται η αναπηρία και τι προβάλλεται ως σκοπός της εκπαίδευσης των ατόμων με αναπηρίες στην Ελλάδα. Για την ανάλυση των εγγράφων χρησιμοποιήθηκε μια εκλεκτική μεθόδος που συνδυάζει διαφορετικές προσεγγίσεις της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου, με κύρια βάση τη διαλεκτική-συσχετιστική προσέγγιση του Fairclough (2015). Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι: 1) Τα ελληνικά έγγραφα εκπαιδευτικής Πολιτικής έχουν επηρεαστεί περισσότερο από τρεις υπερεθνικούς οργανισμούς (Ευρωπαϊκή Ένωση, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών), διότι σε αυτά τονίζεται έντονα ότι το ελληνικό κράτος τηρεί τις δεσμεύσεις του έναντι αυτών και έχει ήδη πετύχει τους τεθειμένους στόχους. 2) Οι νεοφιλελεύθεροι Λόγοι αναμειγνύονται με τους σοσιαλφιλελεύθερους έτσι που να μην διαφαίνεται αν κυριαρχούν ολοκληρωτικά οι μεν ή οι δε. 3) Οι προβαλλόμενοι στόχοι της εκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρία εστιάζονται στην παραγωγή «ποιοτικού ανθρώπινου κεφαλαίου» και παράλληλα στηνπαραγωγή ανθρώπινων υποκειμενικοτήτων που απολαμβάνουν τα οφέλη της κοινωνικής συμμετοχής.