Law (PhD) / Δίκαιο (PhD)

Αναγκαστική Απαλλοτρίωση. Ο λόγος που οδήγησε τον γράφοντα στη Νομική Επιστήμη, στα 33 του έτη. Έχοντας μελετήσει το έργο του Κ. Χορομίδη « Το Δίκαιο της Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης» και έχοντας θητεύσει δίπλα σε έναν μάχιμο δικηγόρο που για περισσότερα από 40 έτη αντιδικούσε με το Ελληνικό Δημόσιο προς υπεράσπιση των ιδιωτικών συμφερόντων των πολιτών, το έργο αυτό έρχεται να αναδείξει τις παθογένειες του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων με την ελπίδα να γίνει η αφορμή για γενναίες αλλαγές που θα αντιστρέψουν το πνεύμα αδικίας. Η αναγκαστική απαλλοτρίωση αποτελεί το μέσο εκείνο που δίνει το δικαίωμα στο κράτος να περιορίσει το δικαίωμα της ατομικής ιδιοκτησίας έναντι του Δημοσίου συμφέροντος. Μέσω του άρθρου 17 του Συντάγματος, ορίζεται η προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας και το δικαίωμα του κράτους να προχωρά σε αναγκαστικές απαλλοτριώσεις για λόγους δημόσιας ωφέλειας. Ο νόμος 2882/2001 αποτελεί το ειδικότερο νομοθέτημα μέσω του οποίου ο κοινός νομοθέτης έχει ορίσει την διαδικασία μέσω της οποίας κηρύσσεται και συντελείτε η αναγκαστική απαλλοτρίωση. Μετά από εικοσαετή ενασχόληση με το δίκαιο της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ένεκα απαλλοτριώσεων για μεγάλα Δημόσια έργα ( Ολυμπία Οδός, Τρένο, ΔΕΗ κλπ), μέσω της παρούσας διδακτορικής διατριβής, ο γράφοντας σκοπεύει να αναδείξει τις παθογένειες και τις αδικίες του συγκεκριμένου νομοθετήματος, αλλά και των Ελληνικών πολιτικών Δικαστηρίων των οποίων οι αποφάσεις έχουν κριθεί κατ’ επανάληψη από το ΕΔΔΑ, όσον αφορά την εσφαλμένη ερμηνεία όσον αφορά την απόδοση της πλήρους αποζημίωσης ενός άπαλλοτριωθέντος ακινήτου. Αρχικά, γίνεται παρουσίαση της έννοιας της ιδιοκτησίαςκαι της απαλλοτρίωσης αλλά και των σχετικών όρων που προσομοιάζουν με αυτή αλλά δεν είναι. Ακολούθως γίνεται παρουσίαση και ανάλυση της αντιμετώπισης της απαλλοτρίωσης όπως την αναγνωρίζει το διεθνές δίκαιο σε σχέση με διαφορές που δημιουργήθηκαν από αναγκαστικές απαλλοτριώσεις που έγιναν από κράτη εις βάρος μεγάλων ιδιωτικών εταιριών λόγω της αλλαγής του καθεστώτος που κυβερνούσε την εκάστοτε χώρα. Ακολούθως, παρουσιάζεται η νομολογία του ΕΔΔΑ όσον αφορά την προστασία της ιδιοκτησίας ως ανθρώπινο δικαίωμα. Περαιτέρω αναπτύσσεται η έννοια της πλήρους αποζημίωσης τόσο σε διεθνές και εθνικό επίπεδο αφού αυτή αποτελεί την κυριότερη πράξη ανταπόδοσης εις βάρος του καθ’ ου η απαλλοτρίωση. Συνεχίζοντας γίνεται μεθοδολογική ερμηνεία του άρθρου 17 του Συντάγματος που σχετίζεται με την συνταγματική ρύθμιση περί της Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης. Το επόμενο ζήτημα που ασχολείται είναι η σχέση του χρόνου όσον αφορά τον καθορισμό της αποζημίωσης. Ο καθορισμός της οριστικής τιμής μονάδας στηρίζεται στον χρόνο που δικάζει το δευτεροβάθμιο δικαστήριο γεγονός το οποίο έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα κάτι που απασχόλησε και το ΕΔΔΑ. Ακολούθως παρουσιάζεται η αρχή non refermatio in pejus στο δίκαιο των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων. Το επόμενο κρίσιμο ζήτημα σχετίζεται με τον ν. 653/1977, ο Έλληνας νομοθέτης εισάγαγε ένα αμάχητο τεκμήριο ωφελείας βάση του οποίου, όταν γινόταν ένας δρόμος οι παρόδιοι ιδιοκτήτες στερούνταν την ιδιοκτησία τους χωρίς να λάβουν αποζημίωση, εφόσον σε αυτούς απέμενε έκταση καθώς αυτή αποκτούσε υπεραξία που κάλυπτε την αξία της αποζημίωσης. Το τεκμήριο αυτό δεν δεχόταν αμφισβήτησης. Το ΕΔΔΑ με δύο αποφάσεις του ανέτρεψε το τεκμήριο αυτό, καθώς έκρινε ότι παραβιάζει το άρθρο 1 του πρώτου πρόσθετου πρωτοκόλλου. Το 2001 η Ελλάδα προχώρησε σε τροποποίηση του νόμου και κατέστησε το τεκμήριο αυτό μαχητό, προβλέποντας μια περίπλοκη και κοστοβόρο διαδικασία σε βάρος αυτού που βαρύνεται με απαλλοτρίωση και ελεκτέο μόνο σε δεύτερο βαθμό από το δικάζον Εφετείο. Κατά την άποψη του γράφοντος το τεκμήριο αυτό είναι αντισυνταγματικό καθώς θίγει τόσο προστατευόμεναδικαιώματα από την ΕΣΔΑ αλλά και το Σύνταγμα. Περαιτέρω το ΕΔΔΑ με άλλη απόφαση του έκρινε ότι η δίκη της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης πρέπει να είναι ενιαία και να κρίνονται όλα τα ζητήματα από τον πρώτο βαθμό. Τέλος, γίνεται ανάλυση των προβλημάτων που δημιουργούνται κατά την αναγνώριση δικαιούχων σε αναγκαστική απαλλοτρίωση όταν το Ελληνικό Δημόσιο προβάλλει δικαιώματα επί του απαλλοτριούμενου ακινήτου, μετά την αντίστοιχη θέση του Αρείου Πάγου περί θεώρησης της διαφοράς ως εμπραγμάτου και όχι ως ενοχικής.

Η ανάγκη αιτιολογίας των δικαστικών αποφάσεων και βουλευμάτων αποτελεί στοιχείο απονομής δικαιοσύνης και ανάγκη ορθότητας αυτής. Η ύπαρξή της, αποτελεί αρχή Κράτους Δικαίου, την οποία έχουν εντάξει σε συνταγματικά κείμενα όλα τα δημοκρατικά κράτη,θέλοντας να αναδείξουν την αναγκαιότητά της. Όμως παρόλο που αυτό θεωρείται κάτι αυτονόητο στις ποινικές αποφάσεις δεν είναι τόσο απλό. Από το 1960 μέχρι σήμερα δεκάδες άρθρα έχουν γραφεί και εναντίον χιλιάδων βουλευμάτων και αποφάσεων έχουν ασκηθεί εφέσεις και αναιρέσεις εναντίον τους για ελλιπή αιτιολογία. Τα κύρια χαρακτηριστικά της έλλειψης,στηρίζονται στην εσφαλμένη ερμηνεία και παράθεση των πραγματικών περιστατικών,αλλά και των στοιχείων απόδειξης,που θεμελιώνουν την ουσία βάσιμο αυτών. Βάση του πλαισίου αυτού, η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει σκοπό να παρουσιάσει την ορθή και πλήρη αιτιολογία, που θα πρέπει να έχει μια δικαστική απόφαση ανάλογα με το ζήτημα το οποίο δικάζει. Η μελέτη ξεκινά με την παρουσίαση και ανάλυση του δικαιολογητικού σκοπού της αιτιολογίας των αποφάσεων και τις πτυχές,που παρουσιάζει αυτή. Ακολούθως αναφέρεται στις συνέπειες έλλειψης αιτιολογίας των δικαστικών αποφάσεων και των βουλευμάτων. Η έλλειψη της αιτιολογίας των δικαστικών αποφάσεων και βουλευμάτων πέραν των λοιπών,αποτελεί και είδος παραβίασης του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη. Έτσι παρουσιάζονται οι βασικές παραδοχές της νομολογίας του ΕΔΔΑ που αφορά το ζήτημα. Ακολούθως ένα ξεχωριστό κεφάλαιο αυτής αναλύει τις περιπτώσεις έλλειψης των παραπεμπτικών βουλευμάτων, τη θέση που έχει αναπτύξει μέσω της νομολογία ο Άρειος Πάγος και την ασκηθείσα κριτική,που έχει γίνει από τους θεωρητικούς. Περαιτέρω, στα επόμενα τρία κεφάλαια η διατριβή παρουσίασει και αναλύει διεξοδικά την αιτιολογία των αθωωτικών αποφάσεων, την αιτιολογία όσον αφορά τους δικονομικούς κανόνες,που διέπουν μια ποινική δίκη ( βάση του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας) και την αιτιολόγηση,που πρέπει να έχει κάθε απόφαση με βάση τις διατάξεις του Γενικού και Ειδικού Μέρους του Ποινικού Κώδικα. Τέλος καταλήγει στα συμπεράσματα,που συγκεντρώθηκαν από την μελέτη αυτή και καταλήγει σε μια πρόταση για νομοθετική παρέμβαση που αφορά την διάταξη του άρθρου 139ΚΠΔ με την εισαγωγή συγκεκριμένων στοιχείων και ορισμού της ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας της απόφασης.

Η εργασία αυτή θα μελετήσει την επιρροή του Ελληνικού Διοικητικού δικαίου στο Κυπριακό Διοικητικό δίκαιο. Για το σκοπό αυτό και αφού δοθούν οι βασικοί ορισμοί και αναλυθεί η μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί, θα γίνει μία ιστορική αναφορά της εξέλιξης του Κυπριακού Διοικητικού δικαίου, ώστε να κατανοηθεί η ουσία και ο λόγος ύπαρξής του. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, για σκοπούς αντιστοίχισης του Ελληνικού Διοικητικού δικαίου και του Κυπριακού Διοικητικού δικαίου, θα αναλυθούν τα χαρακτηριστικά, όπως η ιεραρχική θέση, σύνθεση και δικαιοδοσία, του Διοικητικού Δικαστηρίου σε Ελλάδα και Κύπρο. Έπειτα θα παρουσιαστούν οι Αρχές Διοικητικής Δράσης, δηλαδή η αρχή νομιμότητας, η αρχή μή διάκρισης, η αρχή φυσικής δικαιοσύνης και η αρχή χρηστής διοίκησης, που ακολουθούνται σε Ελλάδα και Κύπρο. Τέλος, θα αναλυθουν η διαδικασία και τα κριτήρια εκδίκασης προσφυγής κατά Διοικητικής Πράξης, όπως επίσης και οι λόγοι ακύρωσής της από το εκάστοτε (Ελληνικό και Κυπριακό) Διοικητικό δικαστήριο. Η αντιστοιχία αυτή σκοπό έχει μία πρώτη αντίληψη των κοινών συνιστωσών μεταξύ των δύο. Σε επόμενο στάδιο θα διερευνηθεί και θα δοθεί μία συνοπτική περιγραφή του πώς το Ευρωπαϊκό δίκαιο μπορεί και επηρεάζει το Κυπριακό (και το εκάστοτε εθνικό) Διοικητικό δίκαιο, καθώς μέσω αυτής της περιγραφής θα φανεί σε ποιό βαθμό το Κυπριακό Διοικητικό δίκαιο επηρεάστηκε από το Ευρωπαικό δίκαιο και όχι από το Ελληνικό Διοικητικό δίκαιο. Σε ένα δεύτερο στάδιο θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της στατιστικής μελέτης των υποθέσεων Διοικητικού Δικαίου της Κύπρου από το 1964 έως και το 2015. Στόχος της ποσοτικοποίησης της ποιοτικής αυτής έρευνας είναι αφενός η μελέτη του βαθμού αναφορών στο Ελληνικό Διοικητικό δίκαιο, και αφετέρου, ποιοτικά, οι αρχές που έχουν υιοθετηθεί. Για αυτό το σκοπό θα κατηγοριοποιηθούν οι αναφορές στο Ελληνικό Διοικητικό δίκαιο όσον αφορά τις Διοικητικές πράξεις, την προσβολή των Διοικητικών πράξεων, τις αρμοδιότητες του Διοικητικού Δικαστηρίου και ακολούθως τις αρμοδιότητες των Διοικητικών οργάνων. Τέλος, θα δοθεί αδρομερής σύνοψη και κριτική όλων των προαναφερθέντων.

Μια ρήση αναφέρει «Εάν δεν υπάρχει η ελευθερία του λόγου τότε δεν μιλάμε για τον σύγχρονο κόσμο, μιλάμε για ένα κόσμο βαρβάρων». Εάν ο μισαλλόδοξος λόγος θέτει όρια στο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης, τότε εύλογα μπορούμε να υποθέσουμε ότι ζούμε σε ένα βάρβαρο κόσμο αποστέρησης ενός βασικού μας δικαιώματος, του δικαιώματος στο λόγο ; Ο μισαλλόδοξος λόγος είναι αξιόποινος και παράνομος είτε εκτός του διαδικτύου, είτε, εντός διαδικτύου. Ωστόσο, ο διαδικτυακός μισαλλόδοξος λόγος πρέπει να αναγνωρισθεί ως ο μισαλλόδοξος λόγος στην σοβαρότερη και πιο επικίνδυνη μορφή του εξαιτίας των ιδιαιτεροτήτων του διαδικτύου. Το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης βρίσκει τα ποινικά του όρια στον μισαλλόδοξο λόγο. Οι θεμιτές εκφράσεις προστατεύονται από το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης, ενώ ο μισαλλόδοξος λόγος αποκλείεται από την σφαίρα προστασίας του. Στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή,του επαναστατικού απρόσωπου λόγου του διαδικτύου, τώρα περισσότερο όσο ποτέ, γινόμαστε όλοι μας συχνά μάρτυρες, ενός διαδικτυακού κατακλυσμιαίου λόγου με παράνομο περιεχόμενο τόσο στις διάφορες υπηρεσίες διαδικτύου όσο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό αποτελεί ικανοποιητικό λόγο για το έντονο ενδιαφέρον των ερευνητών, οι οποίοι στρέφουν την προσοχή τους ο κάθε ένας από την δική του επιστήμη να καταγράψει και να μελετήσει την εξέλιξη του διαχρονικού αυτού φαινομένου στη νέα του μορφή, την διαδικτυακή μορφή. Ενώ όλοι μιλάνε για δικαιώματα και ελευθερίες, πολύ δύσκολα γίνονται αντιληπτά τα όρια αυτών. Δυσκολότερο, επίσης, εγχείρημα αποτελεί η αλληλεπίδραση του δικαίου του διαδικτύου και του συνταγματικού δίκαιου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την παράλληλη ρυθμιστική προσέγγιση του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού δικαίου, καθώς και της αυτορρύθμισης του διαδικτύου σε συνάρτηση με το ‘’υβριδικό δίκαιο’’ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε συνάρτηση με την λειτουργία του διαδικτυακού μισαλλόδοξου λόγου.

Η διατριβή ερευνάει από νομικής απόψεως το θεσμό της συμμετοχικής χρηματοδότησης μέσω του διαδικτύου, αρχικά υπό το φως του δικαίου των συμβάσεων, αναδεικνύοντας ειδικότερα νομικά ζητήματα και κινδύνους για τους συμμετέχοντες, καταναλωτές και εταιρείες, οι οποίοι βρίσκονται σε αναζήτηση χρηματοδότησης υπό μορφή δωρεάς, προπώλησης, ανταμοιβής και άλλων υβριδικών μορφών, στο πλαίσιο του δικαίου των συμβάσεων και του δικαίου της πώλησης. Ακολούθως, η έρευνα διέρχεται του χρηματοπιστωτικού δικαίου, εξετάζοντας τις σχέσεις των μερών, υπό το πρίσμα του τραπεζικού δικαίου, του δικαίου της κεφαλαιαγοράς, του δικαίου των συστημάτων πληρωμών και της μεταφοράς κεφαλαίων, διερευνώντας τις νομικές πτυχές των σχέσεων του δημιουργού του έργου με τον χρηματοδότη και την πλατφόρμα, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που δημιουργούνται από τις εν λόγω σχέσεις, τις υποχρεώσεις της διαδικτυακής πλατφόρμας, σχετικά με τις πληρωμές, τον δανεισμό και την επένδυση. Παρέχεται καθοδήγηση και νομικές λύσεις επί νομικών ζητημάτων και κινδύνων που εντοπίζονται σε ειδικότερες πτυχές της συμμετοχικής χρηματοδότησης, στο πλαίσιο της συναλλακτικής δράσης των συμμετεχόντων (ιδιώτες, εταιρείες), είτε των ιδίων απευθείας, είτε με βάση σχέση αντιπροσωπείας, με σκοπό την πρόταση μιας αποτελεσματικότερης και ενιαίας ρύθμισης, με αναφορά στο κυπριακό και το ευρωπαϊκό δίκαιο.