Education Sciences: Special and Inclusive Education (M.A.) / Επιστήμες της Αγωγής: Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση (M.A.)

Η διαφοροποιημένη διδασκαλία αποτελεί μια εναλλακτική παιδαγωγική πρακτική και φιλοσοφία για την υλοποίηση της αρχής της ισότητας στην ποιοτική εκπαίδευση. Στην έρευνα αυτή διερευνάται πως επιδρά το επίπεδο κατάρτισης και η στάση των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην πιστότητα υλοποίησης της διαφο ροποιημένης διδασκαλίας καθώς και την επίδραση της επιτυχούς εφαρμογής της, στην ψυχοκοινωνική και ακαδημαϊκή εξέλιξη των μαθητών. Στην μελέτη συμμετείχαν τρεις έμπειροι εκπαιδευτικοί χωρίς ακαδημαϊκή κατάρτιση διαφοροποιημένης διδασκαλίας, καθώς και άλλοι πέντε διαφορετικού επιπέδου κατάρτισης μέσω πανεπιστημιακών σπουδών. Επίσης πέντε γονείς τρεις από τους οποίους έχουν λάβει για το παιδί τους αξιολόγηση από Κέντρο Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής & Υποστήριξης, βάση της οποίας χρήζουν ανάγκης ειδικής αγωγής στα πλαίσια της ενιαίας εκπαίδευσης. Η ανάλυση των δεδομένων που συλλέχθηκαν μέσω συνεντεύξεων, με πρωτόκολλο ημιδομημένων ερωτήσεων έδειξε πως η πανεπιστημιακή κατάρτιση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την πιστότητα και αποδοτικότητα της υλοποίηση της επηρεάζοντας καταλυτικά την στάση του εκπαιδευτικού απέναντι στην εφαρμογή της και την έννοια της συνεκπαίδευσης. Η κινητοποίηση των φορέων για την επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών με στόχο την απόκτηση πρακτικών δεξιοτήτων διαφοροποιημένης διδασκαλίας παράλληλα με την ουσιαστική κατανόηση της φιλοσοφίας της, θα συμβάλει καθοριστικά στην επίτευξη της ουσιαστικής συνεκπαίδευσης στα πλαίσια της κοινωνικής δικαιοσύνης στις έντονα ανομοιογενείς τάξεις σήμερα. Συγχρόνως, θα πρέπει να υπάρξουν συστήματα επαγγελματικής λογοδοσίας έτσι ώστε οι αρχές της διαφοροποιημένης διδασκαλίας να ενσωματωθούν στην παιδαγωγική πράξη.

Σύμφωνα με τη θεωρία της συμβολικής αλληλεπίδρασης οι ορισμοί και τα νοήματα είναι μέρη μιας δυναμικής διαδικασίας παραγωγής και όχι μια αντικειμενικά αμετάβλητη πληροφορία. Στο πλαίσιο αυτό η αναπηρία ως αλληλεπιδραστική δεν συμβολίζει μία a priori κατάσταση, αλλά, είναι μεταβαλλόμενη όσο αλλάζει ο τρόπος σκέψης μας γι’ αυτήν. Ο τρόπος που μετασχηματίζεται σε «κοινωνική κατασκευή είναι πολύτροπος. Μία από τις μορφές απεικόνισης είναι η λογοτεχνία. Το σύγχρονο παραμύθι ως είδος λογοτεχνικού κειμένου μπορεί να αποτελέσει ένα «κοινωνικό αντικείμενο αναφοράς» -αντί του παραδοσιακού «κατόπτρου» της εικόνας της πραγματικότητας- με την έννοια ότι λαμβάνει υπόψη του το ενεργό ενδιαφέρον του συγγραφέα να κατανοήσει την κοινωνία του. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η διερεύνηση των αναπαραστάσεων της αναπηρίας ανηλίκων και ενηλίκων στο σύγχρονο βιβλίο για παιδιά (5-12 ετών) στην Ελλάδα. Για τους σκοπούς της εργασίας μας αναλύθηκαν είκοσι δύο βιβλία για παιδιά, μέσω του συνδυασμού της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου (Fairclough) και της Ποιοτικής Ανάλυσης Περιεχομένου (Marying). Όλη η εργασία υιοθετεί τις αρχές της Ποιοτικής Έρευνας και το Ερμηνευτικό Παράδειγμα. Στα ευρήματα της ανάλυσής μας περιλαμβάνονται οι τρόποι με τους οποίους αναπαρίσταται η αναπηρία μέσα από ποιοτικά χαρακτηριστικά (είδη αναπηρίας, στερεότυπα, σχέσεις αλληλεπίδρασης, κοινωνική πολιτική). Στα συμπεράσματά μας καταλήγουμε ότι η σύγχρονη λογοτεχνική αφήγηση ενστερνίζεται τη θεωρία του κοινωνικού μοντέλου περί αναπηρίας, κατά το οποίο (η αναπηρία) αποτελεί μια πολιτισμική κατασκευή στην οποία η κυρίαρχη κουλτούρα φυσικοποιεί το δικό της σύστημα αξιών δημιουργώντας συνεπώς συνθήκες απομόνωσης και στιγματισμού.

Αναγνωρίζοντας την επίδραση της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας στην παραγωγή εκπαιδευτικής Πολιτικής, σκοπός της εργασίας είναι να διερευνηθεί αν στα ελληνικά έγγραφα εκπαιδευτικής Πολιτικής που αφορούν στην εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία κυριαρχούν οι νεοφιλελεύθεροι ή οι σοσιαλφιλελεύθεροι Λόγοι (discourses). Καθώς οι νεοφιλελεύθεροι Λόγοι των υπερεθνικών οργανισμών αναμειγνύονται με τους εσωτερικούς Λόγους των εθνικών κρατών, επιχειρείται να διαπιστωθεί αν τα έγγραφα αυτά έχουν επηρεαστεί από την επιχειρηματολογία και τη δράση των οργανισμών, δηλαδή αν παρατηρείται μεταφορά/ δανεισμός Πολιτικής η οποία έχει επιζήμιες επιπτώσεις για το δικαίωμα των μαθητών με αναπηρίες να λαμβάνουν ποιοτική εκπαίδευση. Θέλουμε λοιπόν να διαπιστώσουμε πώς νοείται η αναπηρία και τι προβάλλεται ως σκοπός της εκπαίδευσης των ατόμων με αναπηρίες στην Ελλάδα. Για την ανάλυση των εγγράφων χρησιμοποιήθηκε μια εκλεκτική μεθόδος που συνδυάζει διαφορετικές προσεγγίσεις της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου, με κύρια βάση τη διαλεκτική-συσχετιστική προσέγγιση του Fairclough (2015). Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι: 1) Τα ελληνικά έγγραφα εκπαιδευτικής Πολιτικής έχουν επηρεαστεί περισσότερο από τρεις υπερεθνικούς οργανισμούς (Ευρωπαϊκή Ένωση, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών), διότι σε αυτά τονίζεται έντονα ότι το ελληνικό κράτος τηρεί τις δεσμεύσεις του έναντι αυτών και έχει ήδη πετύχει τους τεθειμένους στόχους. 2) Οι νεοφιλελεύθεροι Λόγοι αναμειγνύονται με τους σοσιαλφιλελεύθερους έτσι που να μην διαφαίνεται αν κυριαρχούν ολοκληρωτικά οι μεν ή οι δε. 3) Οι προβαλλόμενοι στόχοι της εκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρία εστιάζονται στην παραγωγή «ποιοτικού ανθρώπινου κεφαλαίου» και παράλληλα στηνπαραγωγή ανθρώπινων υποκειμενικοτήτων που απολαμβάνουν τα οφέλη της κοινωνικής συμμετοχής.