Career Guidance and Counseling (Μ.Α.) / Επαγγελματικός Προσανατολισμός και Συμβουλευτική (M.A.)

Υπάρχουν στην ζωή του ανθρώπου κάποιοι σημαντικοί σταθμοί και είναι αυτοί που καθορίζουν τον τρόπο και το ποιόν της εξέλιξής του. Η εκπαιδευτική και επαγγελματική ανάπτυξη αποτελούν σημαντικούς σταθμούς και σημαντικούς στόχους στην ζωή του ανθρώπου. Το επάγγελμα είναι αυτό το οποίο θα συντελέσει στο βιοπορισμό, στην ευπρεπή διαβίωση και τη δημιουργία οικογένειας αλλά και στην εκπλήρωση ονείρων και επιθυμιών, στην κοινωνικοποίηση και στην απόκτηση ενδιαφερόντων κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής ζωής. Η επιλογή του επαγγέλματος συνδέεται όμως και με τις εκπαιδευτικές επιλογές που κάνει κάποιος στην ζωή του αφού η άσκηση ενός επαγγέλματος απαιτεί γνώσεις και δεξιότητες τις οποίες αποκτά το άτομο μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία. Οι εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές αρχίζουν να ενδιαφέρουν και να απασχολούν τους νέους από τα μαθητικά τους χρόνια και υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που συντελούν στις επιλογές που αυτοί κάνουν. Η εργασία αυτή έχει σκοπό να διερευνήσει το εάν και πως τα στερεότυπα φύλου που υπάρχουν επηρεάζουν τους νέους στις επαγγελματικές και εκπαιδευτικές τους επιλογές. Στην παρούσα μελέτη, οι αντιλήψεις των ατόμων σχετικά με την κατηγοριοποίηση των επαγγελμάτων με βάση το φύλο εξαλείφονται σε μεγάλο βαθμό, σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες στις οποίες η κατηγοριοποίηση αυτή ήταν αισθητά παρούσα Bergmann , 1974 Maratou Alipranti , 2008 Doeringer & Piore , 1971). Hakim, 1992 Gunderson, 1994 Rosenfeld & Kalleberg, 1991 Standing, 1989 Betz & Fitzgerald, 1987. An ker, 1998 Badgett & Folbre, 2001 Betz, 1994). Πιο συγκεκριμένα, σκοπός της ερευνητικής αυτής μελέτης είναι η διερεύνηση της επίδρασης του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές και φιλοδοξίες των φοιτητών/τριών. Για τη συλλογή των δεδομένων επιλέχθηκε η ποσ οτική μέθοδος, μέσω ενός κατάλληλα δομημένου ερωτηματολογίου, το οποίο διανεμήθηκε σε Έλληνες φοιτητές ηλικίας 18 30 ετών. Όπως αναδείχθηκε από τα αποτελέσματα της μελέτης, ο κυριότερος λόγος επιλογής της σχολής είναι το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων για το είναι το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων για το αντικείμενο, η ζήτηση του συγκεκριμένου αντικείμενο, η ζήτηση του συγκεκριμένου επαγγέλματος στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, δεν προέκυψαν γενικές διαφοροποιήσεις επαγγέλματος στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, δεν προέκυψαν γενικές διαφοροποιήσεις ανάλογα με το φύλο των συμμετεχόντων, όμως προέκυψαν με το λύκειο εκπαίδευσης τους. ανάλογα με το φύλο των συμμετεχόντων, όμως προέκυψαν με το λύκειο εκπαίδευσης τους.

Ένα συχνό ζήτημα που αποτελεί αντικείμενο διεθνούς μελέτης τα τελευταία χρόνια είναι τα χαμηλά ποσοστά γυναικών σε ακαδημαϊκές θέσεις στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Αν και ο αριθμός προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητριών ολοένα αυξάνεται, συνεχίζουν να καταγράφονται δυσανάλογα ποσοστά ανδρών και γυναικών στην ακαδημαϊκή ιεραρχία. Ειδικότερα, σε τομείς φυσικών επιστημών, τεχνολογίας, μηχανικής και τεχνολογίας (STEM) οι γυναίκες παραμένουν μειονότητα στις ανώτερες βαθμίδες του ακαδημαϊκού εκπαιδευτικού προσωπικού, προσελκύοντας το ενδιαφέρον της έρευνας να μελετήσει τους παράγοντες που υπήρξαν καθοριστικοί κατά την καθιέρωσή αυτής της ομάδας γυναικών στην τριτοβάθμια ιεραρχία. Στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας εξετάζουμε το βαθμό αυτοαποτελεσματικότητας μέσα από την οπτική των γυναικών που εργάζονται σε ακαδημαϊκούς τομείς STEM και πιο συγκεκριμένα μελετώνται οι πηγές διαμόρφωσής της, που στηρίζουν μια γυναίκα κατά την ακαδημαϊκής της εδραίωση. Δεκαπέντε καθηγήτριες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, κεντρικών και περιφερειακών πανεπιστημίων, έλαβαν μέρος στην παρούσα ποιοτική έρευνα. Όπως φάνηκε από τα ευρήματα της παρούσας ποιοτικής έρευνας, η κυρίαρχη πηγή διαμόρφωσης της αυτοαποτελεσματικότητας των γυναικών ακαδημαϊκών είναι οι προσωπικές τους εμπειρίες προηγούμενης επίδοσης, δηλαδή τα ακαδημαϊκά τους επιτεύγματα. Οι γυναίκες της μελέτης αν και αναγνώριζαν ότι αποτελούν μειοψηφία στο ανδροκρατούμενο πεδίο του STEM και έχουν βιώσει διακρίσεις εξαιτίας του φύλου τους ή προκλήσεις που σχετίζονται με την εναρμόνιση οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων, απέδειξαν πως η υψηλή τους αυτοαποτελεσματικότητα είναι το στοιχείο εκείνο που τις έκανε ανθεκτικές και συνέβαλλε στην καθιέρωση τους.

Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως στόχο να εντοπιστούν και εν τέλει να καθορισθούν οι ιδιαίτερες δυσκολίες που βιώνουν τα άτομα με κινητικές αναπηρίες κατά τη διαδικασία λήψης επαγγελματικής απόφασης καθώς επίσης και οι σημαντικότερες, γι’ αυτή την ιδιαίτερη πληθυσμιακή ομάδα, εργασιακές/επαγγελματικές αξίες. Επιπλέον, ερευνάται και η συσχέτιση μεταξύ συγκεκριμένων δυσκολιών κατά τη λήψη επαγγελματικής απόφασης και συγκεκριμένων επαγγελματικών αξιών καθώς και η συσχέτιση των αποτελεσμάτων με βάση τα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων. Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας πραγματοποιήθηκε ποσοτική έρευνα σε άτομα με κινητική αναπηρία μέσω της συμπλήρωσης μίας συστοιχίας ψυχομετρικών εργαλείων. Συγκεκριμένα, αξιοποιήθηκε το «Ερωτηματολόγιο Δυσκολιών στη Λήψη Επαγγελματικών Αποφάσεων (CDDQ)», το «Ερωτηματολόγιο επαγγελματικών αξιών ΑΡΙΑΔΝΗ» κι ένα ερωτηματολόγιο δημογραφικών στοιχείων. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων, ανέδειξαν μετρίου βαθμού δυσκολίες κατά τη διαδικασία της λήψης επαγγελματικής απόφασης για τα άτομα με κινητικές αναπηρίες. Επιπλέον, αναδείχθηκαν ως περισσότερο σημαντικές οι εργασιακές αξίες της «Αυτοέκφρασης και αυτονομίας», του «Καλού περιβάλλοντος εργασίας και της εργασιακής ασφάλειας» και της «Ηθικής και προσφοράς», ενώ λιγότερο σημαντικές (με μικρή διαφορά), οι εργασιακές αξίες των «Απολαβών, του επιπέδου ζωής και της εργασιακής εξέλιξης». Τέλος, μικρή θετική συσχέτιση (στατιστικώς σημαντική) φάνηκε να υπάρχει μεταξύ των αξιών της «Αυτοέκφρασης και αυτονομίας» και κάποιων δυσκολιών, καθώς και μεταξύ των εργασιακών αξιών του «Καλού περιβάλλοντος εργασίας και εργασιακής ασφάλειας» και αρκετών δυσκολιών στη διαδικασία της λήψης επαγγελματικής απόφασης. Δεν βρέθηκε στατιστικώς σημαντική συσχέτιση μεταξύ των αξιών της «Ηθικής και προσφοράς» και των «Απολαβών, επιπέδου ζωής και εξέλιξη» με οποιαδήποτε δυσκολία στη λήψη επαγγελματικής απόφασης.

Τα άτομα προκειμένου να προσαρμοστούν σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον, πρέπει να λάβουν αποφάσεις για τη σταδιοδρομία τους και να προσαρμοστούν στις διάφορες αλλαγές. Το γεγονός αυτό τονίζει τη σημαντικότητα της προσαρμοστικότητας και του σχεδιασμού σταδιοδρομίας για την επαγγελματική ανάπτυξη και την εξέλιξη της καριέρας των ατόμων. Η παρούσα ερευνητική εργασία έχει ως στόχο τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ Επαγγελματικής Προσαρμοστικότητας, Αυτό- αποτελεσματικότητας και εργασιακής εμπειρίας σε φοιτητές/-τριες Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου. Για το σκοπό αυτό διενεργήθηκε ποσοτική έρευνα και για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το Ερωτηματολόγιο Επαγγελματικής Προσαρμοστικότητας (CAAS Savickas & Porfeli, 2012), τη Νέα Κλίμακα Γενικής Αυτό- αποτελεσματικότητας (New General Self- Efficacy Scale-NGSE), το Τεστ προσανατολισμού στη ζωή (Scheier, M.F., Carver, C. S. & Bridges, M. W., 1994), όπως και ένα σύντομο αυτοσχέδιο ερωτηματολόγιο που εξετάζει τα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων/-ουσών. Τα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν από 198 φοιτητές και τα αποτελέσματα έδειξαν μεταξύ άλλων πως η επαγγελματική προσαρμοστικότητα εμφανίζει θετική μέτρια σε δυναμικότητα συσχέτιση με την αυτό-αποτελεσματικότητα στον σχεδιασμό σταδιοδρομίας. Αναφορικά με τη επαγγελματική προσαρμοστικότητα, οι φοιτητές/-ριες παρουσιάζουν μέσο όρο 3.69 (Τ.Α. = .554) και μπορεί να χαρακτηριστεί ως αρκετά υψηλή. Ως προς τις υποκλίμακες, υψηλότερες τιμές εμφάνισαν ο έλεγχος, η αυτοπεποίθηση, ακολούθως το ενδιαφέρον για τη σταδιοδρομία και τέλος η περιέργεια. Αναφορικά με τους δημογραφικούς παράγοντες η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε πως οι γυναίκες εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα αυτό-αποτελεσματικότητας από τους άνδρες όπως επίσης και υψηλότερα επίπεδα επαγγελματική προσαρμοστικότητα. Οι ερωτώμενοι που δεν έχουν εργασιακή εμπειρία παρουσιάζουν τα υψηλότερα επίπεδα αυτό-αποτελεσματικότητας και επαγγελματικής προσαρμοστικότητας συγκριτικά με αυτούς που έχουν. Παράλληλα, το φύλο δεν αποτελεί παράγοντα διαφοροποίησης της αυτό-αποτελεσματικότητας ούτε της επαγγελματικής προσαρμοστικότητας και η ηλικία των ερωτώμενων δεν παρουσιάζει στατιστικά σημαντική συσχέτιση με την αυτό-αποτελεσματικότητα και με την επαγγελματική προσαρμοστικότητα. Σχετικά με την εργασιακή εμπειρία, η προσαρμοστικότητα και η αυτό-αποτελεσματικότητα, δεν αποτελεί παράγοντα διαφοροποίησης της. Στην εξέταση της συσχέτισης της επαγγελματικής προσαρμοστικότητας με την αυτό-αποτελεσματικότητα και τον προσανατολισμό στη ζωή, τα αποτελέσματα έδειξαν πως η επαγγελματική προσαρμοστικότητα εμφανίζει θετική μέτρια σε δυναμικότητα συσχέτιση με την αυτό-αποτελεσματικότητα στον σχεδιασμό σταδιοδρομίας (r = .427, p < 0.01). Επίσης, η επαγγελματική προσαρμοστικότητα εμφανίζει θετική αδύναμη συσχέτιση με τον προσανατολισμό στη ζωή (r = .195, p < 0.01). Τέλος, η αυτό-αποτελεσματικότητα στον σχεδιασμό σταδιοδρομίας εμφανίζει θετική μέτρια συσχέτιση με τον προσανατολισμό στη ζωής. Η συμβολή της παρούσας εργασίας έγκειται στον εντοπισμό των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα άτομα κατά τη μετάβασή τους στο εργασιακό περιβάλλον ώστε να κατανοηθούν παράγοντες, όπως την προ υπάρχουσα εργασιακή εμπειρία, που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών.

Η παρούσα έρευνα συνιστά μια προσπάθεια διερεύνησης της επαγγελματικής ανάπτυξης των ατόμων με αναπηρία, μέσω της συσχέτισης των θετικών ψυχοκοινωνικών δυνάμεων και της λήψης επαγγελματικών αποφάσεων. Το δείγμα της έρευνας αποτελείται από 161 άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης, ακοής, καθώς και κινητικά προβλήματα. Η εκλογή του δείγματος πραγματοποιήθηκε με μη πιθανοτική δειγματοληψία και πιο συγκεκριμένα έγινε με δειγματοληψία χιονοστιβάδας. Προκειμένου να συλλεχθούν τα δεδομένα για την αξιολόγηση των θετικών ψυχοκοινωνικών δυνάμεων, δόθηκε στα άτομα που συμμετείχαν σε αυτή μια συστοιχία ερωτηματολογίων προς συμπλήρωση. Ειδικότερα χρησιμοποιήθηκαν το Eρωτηματολόγιο Design my Future (Di Maggio et al., 2016), το Ερωτηματολόγιο Επαγγελματικής Προσαρμοστικότητας (CAAS Savickas & Porfeli, 2012) και η Κλίμακα του Θάρρους (Norton & Weiss, 2009). Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε πως πράγματι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των θετικών ψυχοκοινωνικών δυνάμεων και της λήψης απόφασης στα άτομα με αναπηρία και πιο συγκεκριμένα πως οι θετικές ψυχοκοινωνικές δυνάμεις που συμπεριλήφθηκαν ‘’στην έρευνα και επιβεβαίωσαν αυτή τη συσχέτιση είναι ο μελλοντικός προσανατολισμός, η ανθεκτικότητα, η προσαρμοστικότητα και το θάρρος. Μέσω των ευρημάτων γίνεται αντιληπτή η σημασία και η ανάγκη καλλιέργειας αυτών των θετικών πηγών, οι οποίες φάνηκε να επιδρούν και να συμβάλουν στην επαγγελματική ανάπτυξη της εν λόγω ομάδας στόχου.